Κυριακή 30 Σεπτεμβρίου 2012

Αφιέρωμα 1912 ~ 2012: Εκατό χρόνια από τον Α’ Βαλκανικό πόλεμο


Η επίθεση της Ελλάδας εναντίον του οθωμανικού στρατού στις αρχές Οκτωβρίου του 1912 θα μπορούσε να είναι ο δεύτερος γύρος του άτυχου και ταπεινωτικού για την Ελλάδα ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897.

Τα πράγματα όμως αυτή τη φορά ήταν τελείως διαφορετικά, τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε διπλωματικό επίπεδο. Άλλωστε στην καθοριστική αυτή σύγκρουση για την περιοχή θα εμπλακούν περισσότερες χώρες εναντίον του...
 "μεγάλου ασθενούς", δηλαδή της εξόφθαλμα πλέον παραπαίουσας Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Εν τω μεταξύ όμως η άλλοτε κραταιά αυτοκρατορία, κατά τη διάρκεια του πρόσφατου ιταλοτουρκικού πολέμου, είχε αποψιλωθεί από κτήσεις της τόσο στη Βόρεια Αφρική (Λιβύη) όσο και στο Αιγαίο με την κατάληψη της Δωδεκανήσου...

Και βεβαίως το καθεστώς των Νεοτούρκων δεν σεβάστηκε όπως επαγγελλόταν τις ποικίλες εθνότητες που διαβιούσαν στην αχανή αυτοκρατορία.

Έτσι, οι χριστιανικές χώρες της περιοχής, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο και Ελλάδα, δεν έχασαν την ευκαιρία να συνάψουν μεταξύ τους συνθήκες - άσχετο αν σε κάποιες περιπτώσεις τα συμφέροντά τους ήταν αλληλοσυγκρουόμενα. Για παράδειγμα, τέσσερα χρόνια μετά το κίνημα των Νεοτούρκων (1908) που έφερε και τη λήξη του Μακεδονικού Αγώνα, οι βούλγαροι κομιτατζήδες επέστρεψαν ξανά στη Μακεδονία πραγματοποιώντας πλήθος τρομοκρατικών επιθέσεων, δολοφονίες, βομβιστικές επιθέσεις, ακόμη και μέσα στην ίδια τη Θεσσαλονίκη, το αδιαφιλονίκητο αντικείμενο του πόθου τους.

Ο ουσιαστικός όμως εχθρός ήταν η Οθωμανική αυτοκρατορία και τα υπόλοιπα ζητήματα θα επιλύονταν εν καιρώ, δηλαδή κι αυτά διά των όπλων...

Σαν σήμερα λοιπόν, στις 30 Σεπτεμβρίου του 1912, πριν από ακριβώς 100 χρόνια, επιδόθηκε στην Τουρκία από τους πρεσβευτές των πιο πάνω τεσσάρων χριστιανικών κρατών διακοίνωση, η οποία δεν αποτελούσε μια απλή διπλωματική κοινοποίηση ή γνωστοποίηση, αλλά ενείχε την τάξη τελεσιγράφου και απαιτούσε την καθιέρωση ειδικού καθεστώτος αυτονομίας στις ευρωπαϊκές περιοχές της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Η Τουρκία όμως στις 4 Οκτωβρίου προτίμησε να επιτεθεί στη Σερβία και στη Βουλγαρία, έχοντας μάλλον την πεποίθηση πως η Ελλάδα δεν θα είχε το σθένος να της επιτεθεί, ενώ προφανώς δεν τη συνέφερε να ανοίξει ένα ακόμη μέτωπο. Παρ' όλα αυτά την επόμενη μέρα η Ελλάδα κηρύττει τον πόλεμο στην Τουρκία και αρχίζει την προέλαση.

Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον όμως είναι ότι οι χριστιανικές βαλκανικές χώρες στη φάση αυτή δεν έδειξαν μόνον ανυπακοή στην Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά δεν δέχτηκαν να συμμορφωθούν και στις υποδείξεις των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, τις οποίες τη στιγμή εκείνη τις ενδιέφερε η ακεραιότητα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και όχι η ενδυνάμωση των άλλων "περιφερειακών" κρατών. Παρ' όλα αυτά ούτε η βαλκανική κοινοπολιτεία θα πραγματοποιηθεί, ούτε το όραμα του Ρήγα για μια ευρεία συνεννόηση στην περιοχή θα εμπνεύσει τους βαλκάνιους συμμάχους για κάτι συλλογικότερο, και κυρίως χωρίς να χυθεί αίμα στην περιοχή...

Για την Ελλάδα βεβαίως της ήττας του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, ο δρόμος για τη Θεσσαλονίκη και την απελευθέρωση ολόκληρης της Βόρειας Ελλάδα είχε ανοίξει. Και τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου του 1912 οι πρώτες περιοχές ήταν ήδη ελεύθερες...

Άρθρο
Σπυρίδων Σφέτας

Συνεντεύξεις
Ιάκωβος Μιχαηλίδης
Νικόλαος Ραπτόπουλος

Επιμέλεια αφιερώματος, συνεντεύξεις, εισαγωγή
Στέλιος Κούκος


Για να διαβάσετε το αφιέρωμα σε μορφή pdf πατήστε εδώ.    


     

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου